‘Keuring en rijtest voor autisten zijn wél nodig’
De medische keuring en rijtest voor mensen met de diagnose ASS moeten blijven. Dat zegt Renate van Leeuwen van het platform Rijles en Autisme. Wel is een andere invulling van het keuringstraject wenselijk.
De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) deed vorige week een oproep aan verkeersminister Cora van Nieuwenhuizen om de rijtest voor mensen met autisme af te schaffen. Volgens de patiëntenorganisatie bestaat er geen “enkel relevant verband” tussen rijvaardigheid en de diagnose autisme. “Sterker nog, mensen met autisme blijken, zodra ze hun rijbewijs hebben gehaald, gemiddeld veiliger te rijden”, zei Karol Henke, directeur van de NVA.
Die oproep wordt niet onderschreven door het platform Rijles en Autisme, noch door rijinstructeurs die in de dagelijkse praktijk lesgeven aan leerlingen met de diagnose ASS. RijschoolPro sprak naar aanleiding van de oproep van de NVA met Van Leeuwen van Rijles en Autisme en met een aantal gespecialiseerde rijscholen.
Uitdaging
Rijles en Autisme is een platform waar gespecialiseerde rijscholen en leerlingen met autisme elkaar kunnen vinden. Het platform is onderdeel van Spectrum Brabant, een instelling waar wordt gewerkt met mensen die een diagnose autisme hebben. Rijles en Autisme is een aantal jaren geleden opgezet vanuit een praktijkbehoefte. Van Leeuwen: “Lesgeven aan iemand met autisme is een uitdaging, daarvoor is het belangrijk dat je begrijpt hoe de informatieverwerking bij een autist werkt. Die kennis is in de rijles niet overbodig.”
Rijtest
Zodra iemand begint met rijlessen, wordt gevraagd om een gezondheidsverklaring in te vullen. Als wordt ingevuld dat er sprake is van autisme, volgt een medische keuring en later een praktische rijtest. Dat alles bepaalt de rijgeschiktheid.
Het platform wil de keuring in stand houden. “Van sommige leerlingen moet je je afvragen of het een goed idee is als zij een rijbewijs halen. En of het überhaupt haalbaar is om examen te doen”, zegt Van Leeuwen. “Een keuring moet dan een onafhankelijk antwoord geven op de vraag om door te gaan of te stoppen.”
Wel heeft Van Leeuwen kanttekeningen bij de keuring zoals die nu plaatsvindt. “De kosten zijn hoog en de keuring en rijtest zien er niet voor iedereen hetzelfde uit. Bovendien is het voor sommigen een hele onprettige en stressvolle ervaring. Wij denken wel dat dat anders kan en daar zou het ministerie zeker naar moeten kijken.”
Nadruk op competentie
Het platform pleit voor een beleid waarin de nadruk ligt op competenties en eventuele aanpassingen per individu in plaats van op de stoornis an sich. Ook vragen zij om het afschaffen van de kosten voor mensen met ASS.
In 2013 voerde Rijles en Autisme samen met de NVA campagne om een aantal wijzigingen door te voeren voor mensen met autisme. Uit die campagne is onder meer voortgekomen dat mensen met een diagnose ASS voor onbeperkte termijn worden goedgekeurd. Ook is de informatievoorziening vanuit het CBR sterk verbeterd en is de bijscholing voor instructeurs opgenomen in de WRM.
In de praktijk
Gemma Volmer van Autorijschool Gemma Volmer uit Hellendoorn is al meer dan veertien jaar instructrice, ze is gespecialiseerd in lessen voor mensen met faalangst of een diagnose ASS. Dankzij eerdere ervaring in de zorgsector kan ze kandidaten met communicatiestoornissen begeleiden met het halen van het rijbewijs.
In een reactie op het artikel over het pleidooi van de NVA zegt ze: “Autisme is zo complex en uitgebreid dat niet in één rijtest kan worden gemeten hoe het is gesteld met de informatieverwerking van een kandidaat.”
Ze staat positief tegenover het afschaffen van de rijtest, maar wel met een kanttekening. De rijinstructeur zou moeten kunnen aangeven of een rijtest noodzakelijk is. “De gezondheidsverklaring zou een extra specificatie moeten hebben die de kandidaat na een aantal rijlessen samen met de instructeur invult (…) Een aantekening van de rijinstructeur zou genoeg moeten zijn om te besluiten of er wel of geen rijtest wordt gedaan.”
‘Keuring blijft nodig’
Jacoline Kniest van Verkeersschool J. Kniest uit Elburg vindt een volledige keuring ‘zeker nodig’. Zij is eveneens gespecialiseerd instructrice en ondervindt in de praktijk dat deze groep leerlingen moeite heeft met multitasken en niet goed zelf kan inschatten wat ze wel of niet kunnen. “Veelal pakken de rijtesten goed uit, zodat de leerling op de reguliere manier kan afrijden, eventueel in automaat.”
Maar het wil ook wel eens anders uitpakken. Het is dan prettig als een arts de persoonlijke situatie beoordeeld. “Sommige mensen wil je niet als bestuurder in het verkeer zien. Maar hoe motiveer je dat naar zo’n leerling en de ouders?” Ze pleit er daarom voor om het protocol niet te wijzigen. “Dat de wachttijd lang is, is heel erg vervelend en eigenlijk niet nodig, maar dat staat los van autisme”, voegt ze nog toe.
En wat als blijkt dat een automobilist – in ruim 28 jaar rijden – een totaal van 1 aanrijding (zonder letsel) heeft gehad, 2 snelheidsboetes (3 en 6 KM te hard) en verder niets? Maar op latere leeftijd uitvind dat deze autisme heeft? Word niet naar het verleden gekeken – of wat?
En als aanvulling – in artikel en reacties lijkt men er van uit te gaan dat autisme overal hetzelfde is. Het is een spectrum… Beetje kort door de bocht om iedereen hetzelfde te behandelen.