Al zal de inhoud van praktijkexamens met de komst van zelfsturende auto’s veranderen, toch moeten examenkandidaten ook in de toekomst bewijzen dat ze rijvaardig zijn. “Vaardigheden als voertuigbediening, waarneming en participatie kunnen nooit helemaal verdwijnen”, zo stelt het CBR. Wel zal er volgens het bureau voor rijvaardigheidsbewijzen een verschuiving in de focus van de toetsing plaats moeten vinden.

“Fabrikanten stellen dat zelfrijdende auto’s al vanaf 2020 op de markt kunnen komen, dus wij bereiden ons nu al voor op de invulling van die wijzigende taakstelling”, zo laat het CBR weten. “Het CBR wordt niet overbodig. Want omdat systemen kunnen uitvallen, moeten kandidaten specifieke relevante vaardigheden beheersen.”

Zelfrijdend

In de toekomst zal het tijdens een praktijkexamen bijvoorbeeld voorkomen dat het fietsdetectiesysteem in werking treedt. Het is bedoeld om lastige situaties in het verkeer te voorkomen, dus op het moment dat het systeem ingrijpt, is de leerling eigenlijk al te laat met reageren. “Dat neemt een examinator dan ook mee in zijn beoordeling. Want het uitgangspunt is dat systemen uit kunnen vallen. Daarom moet een kandidaat specifieke vaardigheden beheersen”, aldus research- en developmentmanager René Claesen van het CBR.

Volgens Claesen is de situatie te vergelijken met de luchtvaart. “Een piloot hoeft in principe niet meer zelf te vliegen, want dat gebeurt geautomatiseerd. Maar bij uitval van een of meerdere systemen blijft hij verantwoordelijk om verder te vliegen en het toestel uiteindelijk veilig te laten landen. Dat geldt ook voor een bestuurder.”

Examen

Claesen denkt dat voor het CBR een noodzakelijke rol is weggelegd bij het examen. “Dit wegens het toetsen van de zogeheten ‘hogere orde vaardigheden’ bij het autorijden.” Voorbeelden daarvan zijn risicoperceptie en zelfreflectie.

De CBR-manager vreest dan ook niet dat de komst van zelfrijdende auto’s het bureau voor rijvaardigheidsbewijzen op termijn overbodig maakt. “Wel zal er dus een verschuiving in focus bij de toetsing plaatsvinden.”

Test

De divisie Rijvaardigheid van het CBR onderzoekt momenteel de nu beschikbare assistentiesystemen voor de auto. Aan de hand van die resultaten wordt bekeken hoe ze een plek kunnen krijgen in het examen, zo wordt gesteld. In de toekomst zal tijdens het praktijkexamen met name getoetst worden of kandidaten verantwoord met de hulpmiddelen om kunnen gaan.

De rijinstructeur heeft vooralsnog overigens ook weinig van de zelfrijdende auto’s te vrezen. Want al worden auto’s in de toekomst automatisch bestuurd, het zal nog vele tientallen jaren duren voordat overheden toestaan dat dit gebeurt zonder dat er iemand met een geldig rijbewijs in het voertuig aanwezig is.