‘Als ik een voorrangsvoertuig tegenkom, dan blijf ik kalm en rustig.’ Dat is de kernboodschap van de campagne ‘Wat doe jij bij zwaailicht en sirene?’ van ROV Oost-Nederland en het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). In de campagne, die gezien het succes binnenkort landelijk wordt uitgerold, worden ook rijinstructeurs opgeroepen om tijdens de rijles aandacht te besteden aan het reageren op hulpdiensten. Hieronder staan drie tips om leerlingen goed op zulke voorrangsvoertuigen te laten reageren.

De campagne werd al in het voorjaar van 2015 opgestart in samenwerking met veiligheidspartners zoals ook de politie, brandweer, ambulancezorg en Rijkswaterstaat. Door automobilisten en rijscholen beter te informeren wil ROV Oost-Nederland het aantal incidenten waarbij voorrangsvoertuigen zijn betrokken, terugdringen. Ook chauffeurs van voorrangsvoertuigen en hun opleiders worden betrokken bij de campagne.

Tijdens de rijopleiding

Elk ongeval waarbij een voorrangsvoertuig is betrokken, is er een te veel, zo is de stelling. “Soms ligt de oorzaak bij medeweggebruikers die onvoorspelbaar reageren”, stelt het ROV. “Ze raken bijvoorbeeld gestrest omdat ze niet weten hoe te handelen, of ze denken het juist heel goed te weten, maar doen precies datgene wat ze beter hadden kunnen laten. ”

Tijdens hun rijopleiding leren toekomstig bestuurders van motorvoertuigen dat ze bestuurders van voorrangsvoertuigen voor moeten laten gaan. “Praktijksituaties komen echter niet of nauwelijks aan bod. Veel automobilisten weten daardoor niet hoe ze moeten reageren als ze daadwerkelijk worden geconfronteerd met een voorrangsvoertuig. Dat leidt tot onvoorspelbaar en niet zelden ronduit gevaarlijk weggedrag.”

Bumperklevende hulpdiensten

De campagne richt zich op concrete situaties die vaak voorkomen met hulpsituaties en reikt daarbij het gewenste gedrag aan. Dit gebeurt op de website in zes filmpjes en met algemene tips en adviezen. Het credo is: blijf kalm, houd je vooral aan de verkeersregels en gedraag je voorspelbaar. “De hulpdiensten vinden hun weg dan zelf wel. Een weggebruiker moet de verkeersveiligheid niet in gevaar brengen door zelf ruimte te maken”, vertelt Albertine Duiven van ROV Oost-Nederland. Verder wordt er geadviseerd om altijd alert te zijn, voldoende afstand te bewaren tot de voorligger en zoveel mogelijk rechts te houden.

Het houden aan bepaalde regels geldt daarnaast ook voor de bestuurders van de betrokken brandweerauto’s, politieauto’s of ambulances. Zo kan bumperkleven iedereen in gevaar brengen. Duiven: “Er wordt op dit moment gewerkt aan het afstemmen van eenduidig rijgedrag van bestuurders van voorrangsvoertuigen. Zo is er een gedragscode in de maak, wordt gewerkt aan certificering van instructeurs en gaat de opleiding van brandweerchauffeurs op de schop. Andere maatregelen zijn het oefenen op de openbare weg en gebruik maken van verkeerslichtbeïnvloeding.”

Tips toepassen in rijles

De campagne richt zich niet voor niets op zowel weggebruikers als rijscholen. “Rijschoolhouders kunnen de aangereikte tips ook meenemen in de rijles”, vertelt Duiven. “Op die manier weten weggebruikers in een vroeg stadium wat er van ze wordt verwacht.”

Drie algemene tips voor het reageren op zwaailichten en sirenes, die ook te vinden zijn op de website van de campagne, waar leerlingen ook naar kunnen worden doorverwezen:

Tip 1: Als je een voorrangsvoertuig opmerkt, blijf dan kalm en rustig.

Kijk eerst wat de mogelijkheden zijn en kies dan wat je gaat doen.

De bestuurders van voorrangsvoertuigen mogen van verkeersregels afwijken en verkeerstekens negeren, zoals het harder rijden dan de toegestane snelheid en het rijden door rood licht. Deze bestuurders zijn getraind om veilige keuzes te maken. Het voorrangsvoertuig zoekt zoveel mogelijk zelf zijn weg. Je kunt ervan uitgaan dat de bestuurder ziet waar het voorrangsvoertuig er door kan.

Soms moet je dan in actie komen om het voorrangsvoertuig voor te laten gaan. Doe dit pas op het moment dat dat ook veilig kan. Als ruimte maken tot een onveilige situatie leidt, dan is het ook voor het voorrangsvoertuig veiliger om even te wachten.

• Als een voorrangsvoertuig nadert, vervolg dan je weg met de toegestane snelheid, totdat je op een veilige manier ruimte kunt maken.
• Als er een voorrangsvoertuig nadert en er is een rijstrook vrij, laat deze dan vrij voor het voorrangsvoertuig.
• Als je op een rotonde rijdt, blijf de rotonde dan volgen totdat het voorrangsvoertuig de rotonde heeft verlaten.

Tip 2: Let altijd op de veiligheid en de verkeersregels

• Sta je voor een rood verkeerslicht, kijk dan eerst of het voorrangsvoertuig zelf zijn weg kan vinden. Kan het er niet langs, maak dan alleen ruimte als het veilig kan.
• Als een voorrangsvoertuig wil passeren, blijf dan op de weg en houd zoveel mogelijk rechts.
• Wees er altijd alert op dat er na het passeren van één voorrangsvoertuig meerdere kunnen volgen.

Tip 3: Wees in het algemeen alert in het verkeer

Het is soms lastig een voorrangsvoertuig op tijd op te merken. Uit onderzoek blijkt dat het vaak voorkomt dat je het voorrangsvoertuig laat opmerkt als je rijdt met een wat hogere snelheid en het voorrangsvoertuig van achteren nadert. Je kunt het voorrangsvoertuig dan namelijk pas horen als het al vrij dichtbij is.

• Kijk regelmatig in je spiegels, want dan zie je een voorrangsvoertuig eerder.
• Als je stilstaat is het soms lastig om ruimte te maken voor een voorrangsvoertuig. Zorg er daarom voor dat je altijd voldoende ruimte aanhoudt tot je voorganger.
• Als je stil gaat staan, zorg dan dat je de achterbanden van je voorganger nog kunt zien, zodat er ruimte is om plaats te maken voor een voorrangsvoertuig.