Meer dan de helft van alle rijscholen zet een van zijn leerlingen wel eens op faalangstexamen. Dat gebeurt echter niet vaak bij het eerste examen: bijna driekwart van die faalangstexamens zijn herexamens. Dat blijkt uit een analyse van CBR-cijfers door VerkeersPro. Veelgebruikers van het faalangstexamen begrijpen de populariteit wel. “De examinatoren zijn gewoon vriendelijker.”

Het faalangstexamen werd in juni 2010 ingevoerd voor kandidaten die door de angst voor het examen om welke reden dan ook minder goed functioneren tijdens de toetsing. Het speciale examen duurt met 80 minuten 25 minuten langer dan het reguliere examen, en de speciaal getrainde examinator geeft daarnaast aan de kandidaat de mogelijkheid om een time-out te nemen. De eisen zijn wel gelijk aan het reguliere examen.

Bijna 4000 opleiders actief

De cijfers voor de periode oktober 2014 tot en met september 2015 werden geanalyseerd. Daaruit bleek dat bijna 4000 opleiders een of meerdere keren het faalangstexamen inzette voor een van zijn leerlingen. Opvallend daarbij is dat bijna een derde (1236 rijscholen) een slagingspercentage had van 100%. Dat zijn veel rijscholen met slechts één examen, maar ook twee rijscholen met maar liefst tien examens. Rijschool Marc uit Eindhoven en Autorijschool Marion uit Veenendaal zagen van de tien kandidaten niemand zakken op het speciale examen.

Aan de onderzijde is het opvallend om te zien dat bijna één op de vijf opleiders die wel eens een faalangstexamen af nam in de genoemde periode, een slagingspercentage had van 0%. Verder blijkt uit de cijfers dat 77 procent van de bijna 4000 opleiders vijf of minder faalangstexamens af nam. Een derde nam zelfs maar één zo’n examen af.

Herexamens leidend

In de genoemde twaalf maanden werden 18.236 faalangstexamens afgenomen. Daarvan slaagden 10.615 kandidaten; een slagingspercentage van 58,2%. Het verschil tussen eerste examens en herexamens is echter stevig, zowel in aantallen als in succesratio. Bijna driekwart van het geheel betreft een herexamen, waarbij het slagingspercentage erg hoog ligt (59,6%). In de overige gevallen betreft het een eerste examen, waarvan ‘slechts’ 54,7% met een rijbewijs vertrekt.

Een aantal rijscholen gebruikt het faalangstexamen zeer intensief. Absolute koploper is Verkeersschool Philippo uit Den Haag; hier werd het speciale examen in een jaar tijd 151 keer ingezet. De lijst van veelgebruikers is als volgt (met het slagingspercentage tussen haakjes):

• Verkeersschool Philippo: 151 faalangstexamens (41,7%)
• Rijschool Jan Heezen: 110 faalangstexamens (58,2%)
• Rijschool Tempo: 82 faalangstexamens (40,2%)
• Rijschool George Muller: 77 faalangstexamens (48,1%)
• VBOC: 76 faalangstexamens (31,6%)

‘Kandidaat voelt zich gehoord’

Het intensieve inzetten van het faalangstexamen is een bewuste keuze, zo zegt Vera van Blitterswijk, eigenaar van Verkeersschool Philippo. “Leerlingen ervaren het als erg prettig. Wanneer we zien dat iemand problemen heeft op een eerste examen, stellen we zo’n speciaal examen voor. Onze rijinstructeurs hebben hele goede ervaringen met dit type examen.”

De keuze blijft altijd aan de leerling, zo is Van Blitterswijk duidelijk. “Maar het is het risico best waard. Goed, je betaalt een beetje extra. Maar het gaat erom dat je je daardoor wel gehoord voelt. Er is ruimte om zenuwachtig te mogen zijn. Maar het gaat vooral om de andere toenadering van de examinatoren.”

Het slagingspercentage is daar absoluut geen doorslaggevende factor in, zo laat de eigenaresse weten. “Bij sommige kandidaten weet je vooraf al dat het moeilijk is om ze in één keer te laten slagen. Het gaat er ons om dat een leerling zich op zijn gemak voelt en met een goed gevoel uiteindelijk buiten stapt met een rijbewijs.”

‘Examinatoren zijn vriendelijker’

Ook autorijschool Theuns uit Boxtel maakt intensief gebruik van het faalangstexamen. Met een totaal van 51 geslaagde kandidaten op 66 examens haalt rijschoolhouder Jurgen Theuns daar ook nog eens zeer goede resultaten mee (77,3% slaagt). “Wij hebben ons in de loop der jaren gespecialiseerd in faalangst, autisme, ADD en ADHD”, vertelt de eigenaar. “Het is echt de toon die de muziek maakt. Kandidaten worden meer op hun gemak gesteld, en de examinator is ook gewoon aardiger.”

Theuns geeft een voorbeeld. “Examinatoren hebben helaas soms de neiging om een kandidaat wel eens af te katten, als hij bijvoorbeeld de motor stil laat vallen. Het maakt nogal een verschil of iemand dan begint te mopperen, of zegt: ‘geen probleem, probeer de auto maar weer rustig op te starten’. En misschien wordt een lullig foutje wel minder snel afgestraft.”

Misbruik van examen

Theuns stelt dat het wel lastig is om het nut van het examen aan ouders uit te leggen. “Die 60 euro extra krijg je bijna niet verkocht. Terwijl het toch echt veel kan schelen. Mijn slagingspercentage is bij reguliere examens ook zo hoog, maar ik krijg ook zeer autistische leerlingen die bij een normaal examen nooit zouden slagen.”

Theuns weet dat er rijscholen zijn die alleen maar faalangstexamens inzetten, of leerlingen op dit examen laten gaan terwijl zij geen faalangst hebben. “Raar is dat niet. Als je een stuntelaar op les krijgt, heeft hij op zo’n examen meer kans op een goed resultaat. Maar wat maakt het uit? Als het kind er maar bij geholpen is.”

Dat het faalangstexamen wordt gezien als makkelijker, blijkt ook uit het grote verschil tussen eerste examens en herexamens. Wanneer iemand faalangst heeft, is hij hier als het goed is niet alleen in de rijopleiding achter gekomen. Toch worden veel leerlingen pas na een eerste ‘regulier’ examen op faalangstexamen gezet.

Blijven intensief inzetten

Zowel in Boxtel als in Den Haag blijven de rijschoolhouders het faalangstexamen intensief inzetten. “Het is een prettige manier van benaderen”, zegt Van Blitterswijk. “En wat maakt het uit dat je op deze manier slaagt? Het staat nergens op je rijbewijs vernoemd.”

Lars Verpalen