Wanneer de opleiding tot rijinstructeur opgewaardeerd wordt naar een beroepsopleiding, kunnen instructeurs ook tussentijdse toetsen gaan afnemen en kan het CBR meer op gaan treden als toezichthouder. Voor zulke veranderingen zal er wel actie ondernomen moeten worden vanuit de rijschoolhouders zelf. Dat stelt René Brünen, eigenaar van de gelijknamige rijschool uit Enschede die als familiebedrijf is uitgegroeid tot een van de grootste rijscholen van Nederland.

René is de tweede generatie Brünen die de rijschool leidt. Hij is naast die werkzaamheden veel betrokken bij branchegerelateerde ontwikkelingen. Zo denkt hij achter de schermen vaak mee bij Bovag, en was hij een van de initiatiefnemers van de MBO4-opleiding Onderwijsassistent-rijinstructeur. Zelf probeert hij met controversiële gedachten zijn anticyclische denkwijze de toekomst goed te betreden. Dat loodste hem probleemloos de economische crisis door.

Meer onderwijzer dan instructeur

Het beroep rijschoolhouder gaat voor Brünen een stuk verder dan het runnen van zijn eigen rijschool in het oosten van het land. Onlangs was hij nog een van de initiatiefnemers van een pilot waarin rijinstructeurs werden bijgeschoold in een gecombineerde MBO4-opleiding rijinstructeur/onderwijsassistent.

Het idee daarvoor ontstond een aantal jaar geleden toen vanuit het UWV veel werklozen werden omgeschoold tot rijinstructeur en vervolgens als zzp’er starten. “Ik heb daar geen problemen mee, zolang diegene professioneel met zijn rijschool bezig gaat”, verduidelijkt Brünen. “Iedere grote, professionele rijschool is ooit als zzp’er begonnen. Leven en laten leven, zeg ik altijd. Maar van een rijschoolhouder wordt tegenwoordig veel meer verwacht dan vroeger. Een rijinstructeur is meer onderwijzer geworden dan instructeur.”

Opleiding tot rijinstructeur

De rijschooleigenaar maakt de vergelijking met beroepschauffeurs. “Daarvoor zijn echte beroepsopleidingen. Ik denk dat dit ook de kant is die de rijschoolwereld op moet. De pilot is toen ontwikkeld vanuit de opleiding tot Onderwijsassistent, omdat hier onder andere pedagogische en didactische vaardigheden worden aangeleerd die heel goed in de rijschool toepasbaar zijn.”

De pilot loopt en tegelijk worden de mogelijkheden voor een gevolg verkend. Vanuit de branche komen ook direct kritische noten, zoals de vraag: ‘is onze opleiding dan niet goed genoeg?’. Brünen denkt vooral dat de maatschappij veel meer verwacht van een rijschool. “Het gros dat van de huidige opleiding komt als rijinstructeur heeft in het begin nog heel veel begeleiding nodig.”

En dat is ook helemaal niet raar, zo vindt de rijschoolhouder. “Het is ouderwets om te denken dat de klant zich aanpast aan het onderwijs dat wordt aangeboden. Een docent op de HAVO past zich aan het niveau van zijn leerlingen aan, dat voor al die jongeren ongeveer hetzelfde ligt. Dat gebeurt ook op de universiteit. Maar wij krijgen als rijscholen alles voor onze kiezen. En ook nog eens een doelgroep (jongeren, red.) die veel te maken heeft met blokkades. Daar moet je allemaal op in kunnen spelen. Juist daarom zijn die extra vaardigheden zo belangrijk.”

Rijinstructeur neemt TTT af

Brünen denkt verder vooruit dan de invoering van rijinstructeur als beroepsopleiding. Hij ziet verschillende gradaties voor zich waarbij rijinstructeurs zichzelf kunnen verdiepen in bijvoorbeeld het ondernemerschap. “Het kan in de toekomst bijvoorbeeld  zo zijn dat een MBO2 geldt voor een basis-rijinstructeur, een MBO3 als een aanvullende opleiding daarop en dat je vanaf MBO4 zelfstandig kunt gaan ondernemen.”

Met die verschillen ziet hij zelfs kansen voor hoger opgeleide rijinstructeurs om tussentijdse toetsen af te gaan nemen. “Daar zijn zij prima voor geschikt. Laat het CBR dan maar steekproefsgewijs controleren of dit goed gaat. Als er iemand dan beroerde resultaten haalt, vis je die er zo tussenuit. Het huidige sanctie- en controlebeleid van het CBR voor de code 95-nascholing is hier een goed voorbeeld van.”

Chirurgen wel en instructeurs niet

De huidige vrijheid van ondernemerschap en vrijheid van onderwijs leveren ons een groot probleem op en is niet in het belang van de verkeersveiligheid, zo ziet Brünen. “We maken ons allemaal druk om docenten en medici, of ze hun werk wel goed doen. Ondertussen neemt iedereen deel aan het verkeer, maar daar bekommert niemand zich om.”

En juist daarom vindt hij dat rijinstructeur een beroepsopleiding moet worden. Daar moet draagvlak voor gecreëerd worden, zo begrijpt hij zelf ook. “Men moet de essentie zien. Dan is het veel te makkelijk om te wachten wat de brancheorganisaties doen. Men moet niet vergeten dat dit een vereniging is. De input komt vanuit de leden. Velen denken dat ze bijvoorbeeld op het Bovag-schip kunnen gaan zitten en dat het schip daarna vanzelf vaart. Maar zo werkt het niet. Er moet iemand kapitein zijn, samen bepaal je de koers en moet verandering teweeg worden gebracht.”

“Maar de branche bestaat vooral uit volgers. Er durft niemand vooruit te lopen. Men wil veranderen, maar niet veranderd worden. Mensen worden getriggerd door een onderwerp, bijvoorbeeld in jullie vakblad, maar doen er vervolgens niets mee. Ze gaan weer verder met de orde van de dag. Dat is jammer, want de uitdaging zit altijd in verandering.”

Zelfrijdende auto biedt kansen

Als voorbeeld noemt Brünen de zelfrijdende auto. Hij denkt dat die er nog sneller gaat komen dan verwacht, en ziet direct kansen voor professionalisering en sanering in de branche. “Laten we nu massaal in gaan zetten op elektrische auto’s. Dan gaat een deel al afvallen omdat ze niet meer privé met die leswagen kunnen of willen rijden. De klant mag dan kiezen tussen een vervuilende of schone rijles.”

Verkeer blijft er altijd wel, zo weet de ondernemer. “Misschien moeten we alleen meer de samenwerking gaan zoeken met autodealers, merken of verzekeringen. Om uitleg te geven over de mogelijkheden van de auto. Als die stappen zijn gezet, kunnen we ons vanzelf als branche richten op hogere rijvaardigheden en strengere exameneisen. Een grote groep in de branche moet dan ook eens goed in de spiegel gaan kijken of hij dat wel aankan.”

CBR als toezichthouder

De neuzen komen gemakkelijk dezelfde kant op als alle rijscholen de goede belangen dienen, denkt Brünen: de verkeersveiligheid en de zorgplicht. “Maar dat is niet het geval, en ook daar moet iets mee gebeuren. Het CBR kan daar een rol in spelen. Ik zie hen veel meer in een rol van toezichthouder kruipen dan toetsinstantie.”

“Het is makkelijker om 8000 rijscholen op een bepaald gewenst peil te krijgen dan 250.000 kandidaten die jaarlijks op examen komen”, rekent de rijschoolhouder voor. “Als instructeurs dan niet voldoen, kunnen er altijd educatieve maatregelen op worden gelegd. Of in het uiterste geval kan de licentie af worden gepakt.”

Brünen kent topjaar

Met rijschool Brünen gaat het goed. Er wordt afgestevend op een topjaar. In 2007 heeft het familiebedrijf een grote collega overgenomen, en de rijschool is heel goed de crisis doorgekomen door een soort van visionaire gedachte van de eigenaar zelf. “Ik zag een aflevering van Tegenlicht waarin naar voren kwam dat een economische crisis aanstaande was. Toen zijn we aan de gang gegaan met sanering en overgegaan van Audi A3 op Volkswagen Polo Blue Motion. Dat is ook een flinke besparing geweest. Zo hebben we vanaf 2008 alleen maar positieve cijfers gedraaid.”

In 2014 hebben ze daarnaast alle marketing op z’n kop gezet. “Nu hebben we het het drukst na sluitingstijd. Dankzij goede software is het heel gemakkelijk voor leerlingen om een les of gehele opleiding in te plannen. Dat scheelt ongelooflijk veel werk.”

Lars Verpalen

Lees ook: Eerste rijinstructeurs ronden mbo-4 onderwijsassistent af