Tot zeker eind 2019 lange wachttijden bij CBR
De lange wachttijden voor de praktijkexamens van het CBR zullen in ieder geval vóór het najaar van 2019 niet zijn opgelost. Dat schrijft Petra Delsing, algemeen directeur van het CBR in een brief naar minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat. Dat de wachttijden voorlopig niet verbeteren, heeft mede te maken met de drukte bij de beroepsexamens, maar ook het hoge aantal geworven examinatoren dat tijdens de opleiding afhaakt.
Om de KPI’s voor 2018 te halen, komt het CBR naar verwachting capaciteit voor 22.500 praktijkexamens tekort. Met name de vraag naar beroepsexamens (CCV) is veel groter dan verwacht, schrijft Delsing. “Prognoses zijn minder goed te maken door een aantal factoren zoals de hoogconjunctuur, arbeidsmarktontwikkelingen en subsidieregelingen. De benodigde uitbreiding van de examencapaciteit voor deze beroepsexamens blijkt sinds 2017 erg moeilijk te realiseren vanwege krapte op de arbeidsmarkt en de lange opleidingstijd van examinatoren.”
Capaciteit naar CCV
Het opleiden van een examinator voor beroepsexamens duurt minstens negen maanden. De examinator in spé volgt in eerste instantie de opleiding tot B examinator gedurende drie maanden. Daarna neemt deze examinator voor een bepaalde periode B examens af om ervaring op te doen. Vervolgens begint hij aan de opleiding tot CCV examinator gestart die eveneens drie maanden duurt. Daarna kan hij aan de slag bij CCV.
De grote vraag bij de beroepsexamens wordt momenteel zoveel mogelijk opgevangen met vrijwillig overwerk en examinatoren die anders ingezet worden bij personenauto en motor, wat weer ten koste gaat van de capaciteit voor B(E) en A(M).
Hoewel de vraag naar beroepsexamens lastig is te voorspellen, is een goede prognose wel hard nodig. In overleg met een externe partij wordt daarom een prognosemodel ontwikkeld voor een betere voorspelling van de vraag naar beroepsexamens. “Hierdoor kan tijdiger dan nu het geval is geanticipeerd worden op de benodigde capaciteit aan CCV-examinatoren.”
Uitval van examinatoren
Minder verrast is het CBR over de groei bij praktijkexamens B, B(E) en A(M). “Deze marktvraag is goed te voorspellen (…). Voor 2018 is slechts 0,9 procent hoger dan verwacht.” Toch is het ook bij deze categorieën moeilijk om voor voldoende examencapaciteit te zorgen, laat Delsing weten.
Dat heeft onder meer te maken met de uitval van examinatoren tijdens hun opleiding. In 2017 zijn 60 nieuwe examinatoren geworven, maar hiervan is 30 procent afgehaakt, terwijl het CBR rekening had gehouden met 20 procent. Aanscherping van de selectieprocedure moet dit probleem verhelpen. Dit zorgt in 2018 al voor een lagere uitval.
Ook het ziekteverzuim onder examinatoren stijgt sinds medio 2017. “Het gaat hier om langdurig verzuim, door een diversiteit aan oorzaken.” Volgens het CBR gaat het met name om psychische klachten en het ‘bewegingsapparaat’, waar bijvoorbeeld rug- en nekklachten onder vallen. Sinds het tweede kwartaal van 2018 daalt het percentage verzuim weer. “We doen er alles aan om dit nog verder om te buigen en de dalende trend vast te houden. Daarbij houden we in de gaten of het vrijwillige overwerk nog steeds niet leidt tot ziekteverzuim.”
Opleidingsniveau
Verder is het, zoals bekend, moeilijk om de opleidingsklassen voor examinatoren vol te krijgen. “Daarom is zorgvuldig gekeken naar aanpassing van de criteria, waardoor het potentieel aan gekwalificeerde kandidaten recent is vergroot.” Zo zijn sinds kort ook parttimers welkom.
Daarnaast is de opleiding van het CBR gecertificeerd tot MBO4/havo-niveau. De entree-eis van MBO 4-diploma is verlaagd naar MBO 3-diploma met MBO 4 werk- en denkniveau. Hierdoor wordt de doelgroep voor werving verbreed. Dat maakt de doelstelling om in 2018 112 examinatoren te werven, realistisch, schrijft Delsing. Maar, door de lange opleidingstijd, zal het effect pas vanaf 2019 te merken zijn.
Bovendien vermindert het aantal verlofdagen van medewerkers boven de 58 jaar. Dat was een van de uitkomsten uit de cao-onderhandelingen tussen het CBR en de vakbonden. “Dit zal een extra capaciteit opleveren vanaf 2019, in de vorm van circa drieduizend extra examens per jaar.”
Tussentijdse toets
Ook noemt het CBR een aantal ‘niet wenselijke’ maatregelen, die wel veel effect kunnen hebben. Bijvoorbeeld een maximum stellen aan het aantal tussentijdse toetsen. Hiervan worden er jaarlijks zo’n 80.000 afgenomen. Als het CBR dit aantal zou verminderen met bijvoorbeeld de 22.500 examens die het tekort komt, is het mogelijk de reserveringstermijnen voor de examens weer op normaal niveau te brengen.
“Een tussentijdse toets verhoogt echter de kwaliteit van de rijopleiding (…). Rijscholen die dit instrument inzetten hebben doorgaans een hoger slagingspercentage. Aan quotering zitten dus onoverkomelijke bezwaren. Het risico bestaat dat het slagingspercentage daalt en dat leidt weer tot meer herexamens.” Ook zou zo’n maatregel een verkeerd signaal afgeven, stelt het CBR: “We willen juist de kwaliteit van de opleiding verhogen. Juist serieuze rijscholen en hun kandidaten maken nu al vaak gebruik van dit instrument en zullen dus last hebben van een quotering.”
Lees ook: CBR wordt strenger: examens vaker afgebroken bij gevaar
Het CBR moet niet met een drogreden weglopen voor haar verantwoordelijkheid. De TTT is uitgevonden in een tijd toen het CBR weinig werk had. De lokkertjes waren toen dat men op examen dezelfde examinator zou krijgen (al enigszins vertrouwd gezicht) en de wassen neus van de vrijstelling voor de toen nog bijzondere verrichtingen en een iets lagere prijs. Alleen de wassen neus is nog over. Inderdaad is het slagingspercentage van kandidaten met een TTT hoger. Zij komen immers voor de tweede keer.
Als het verschil 20% is leveren 22.500 minder TTT’s netto 18.000 extra examenplaatsen op. Een rijschool die hecht aan een TTT (proefexamen) kan dit ook door een capabele collega laten doen. Zijn kandidaat zal net zo zenuwachtig zijn en dezelfde ervaring opdoen als voor/bij een TTT. Vertrek eventueel vanuit de wachtruimte van het CBR. Dus CBR durf eens een knoop door te hakken en wordt eens klantvriendelijk. Als de examencapaciteit weer op orde is kan het aantal TTT’s weer opgevoerd worden.