‘In de toekomst juist méér rijles nodig’
Dat rijassistentiesystemen hun beperkingen hebben, weet Wilbert van Beersum maar al te goed. Daarom is hij ervan overtuigd dat de hulpmiddelen kansen bieden voor rijscholen. De oprichter van de Veldhovense Rij-instructeurs Opleiding (VRO), geeft onder meer bijscholing over ADAS. Dinsdag 18 september 2018 vertelt hij tijdens het Nationaal Rijschool Congres over deze hulpmiddelen: welke systemen zijn er, wat zijn de knelpunten en welke kansen liggen er voor de rijschoolbranche?
Zo’n vier jaar geleden begon Wilbert van Beersum met de bijscholing ADAS. Hij merkte dat er destijds nog weinig aandacht voor de hulpsystemen was in de rijschoolbranche. “In de verschillende werkgroepen binnen de branche gaf ik aan dat het belangrijk is om verder te kijken naar de toekomst. En dan heb ik het niet over de komende vijf jaar. Aanvankelijk werd er wat sceptisch gereageerd: leuk en aardig, dat ADAS, maar zover is het nog lang niet.”
Meer interesse
Die reacties zijn de afgelopen jaren veranderd: “Nu is het nog zo dat de meeste hulpsystemen in duurdere auto’s zitten. Niet elke rijschoolhouder heeft natuurlijk het geld om zo’n auto te kopen. Toch merk ik dat er meer interesse is. Er staat immers elke dag wel iets in de media over ADAS of autonoom rijden.”
Van Beersum past zijn bijscholing ook elke keer aan met het laatste nieuws. “De ontwikkelingen gaan zo snel. Bij de eerste versies van rijstrookassistentie hield het systeem de auto tussen de kantlijn en de aslijn. Nieuwere systemen hebben die lijnen helemaal niet meer nodig. Ze kunnen auto’s via gps en satelliet op landwegen laten rijden, zonder dat het stuur wordt aangeraakt.” Toch gaan de ontwikkelingen niet zo snel dat we over tien jaar al volledig autonoom rond kunnen rijden, verwacht hij. “De infrastructuur is daar niet op voorbereid en er moet nog regelgeving komen. Wél moeten we hierover nadenken zodat we klaar zijn wanneer dat moment wél komt. Dat geldt ook voor de rijinstructeurs, het CBR, IBKI en het ministerie.”
Kansen
Van Beersum krijgt regelmatig de vraag: gaat mijn werkgebied verdwijnen? “Ik vind dat je niet moet denken in bedreigingen maar in kansen. Dat ons beroep gaat veranderen, is duidelijk. Sterker nog: het beroep is al veranderd: een jaar of dertig terug kauwden de instructeurs alles voor aan hun leerling, die het vervolgens probeerden na te doen. Inmiddels hebben we de RIS-methodiek en is de rijopleiding gebaseerd op lerend leren: probeer het zelf maar, als het goed gaat heb je er iets van geleerd en als het niet goed gaat ook. Er is meer ruimte om fouten te maken.”
Van Beersum denkt dat rijinstructeurs in de toekomst zich met name bezig gaan houden met het aanleren van hulpsystemen en het omgaan met deze systemen. “Als je vandaag een nieuwe auto koopt, moet je zelf het initiatief nemen om iemand te vinden die jou de hulpsystemen kan uitleggen. Hier liggen de kansen voor de rijschoolbranche. Misschien is er straks juist méér rijles nodig.” Mensen hebben nu al vaak geen idee wat de auto allemaal kan, ziet Van Beersum. Of het nu gaat om het start-stopsysteem of de afstandbediening van de auto. “Een heel simpel voorbeeld: je ramen openen door de knop op je afstandbediening vast te houden. Veel mensen weten dit niet eens.”
Alert zijn
Van Beersum is groot voorstander van adaptive cruise control. “Ik gebruik dit systeem inmiddels tien jaar. Als de auto voor mij een hogere snelheid gaat rijden, gaat mijn auto mee, zonder dat ik daar iets voor hoef te doen. Als die auto langzamer gaat rijden of remt, doet mijn auto dat ook automatisch. Ik ben het zelf helemaal gewend, maar voor wie dit systeem voor het eerst gebruikt, is het vreemd.”
Hoewel hij vertrouwen heeft in de techniek, zijn er ook momenten waarop de bestuurder alert moet zijn, benadrukt hij. “Een klassiek voorbeeld: als ik met mijn auto op de snelweg achter een vrachtwagen rijd met zo’n 90 kilometer per uur, en ik heb het systeem ingesteld op 130, dan vliegt de snelheid van de auto omhoog zodra ik een afrit neem. De auto ziet immers niemand meer voor zich. De leerling moet dan leren op tijd de adaptive cruise control terug te zetten naar 90, of het systeem uit te schakelen. Ook komt het voor dat wanneer je als bestuurder een veilige afstand houdt tot je voorligger, er toch nog een auto tussenkruipt. Op dat moment ziet jouw auto ineens een obstakel op de weg en trapt vervolgens op de rem.”
Oud autootje
Dan de opmerking die Van Beersum regelmatig te horen krijgt: ‘mijn leerling koopt straks toch een oud autootje, daar zitten al die systemen niet in.’ “Dan zeg ik: ooit zijn we begonnen met een navigatiesysteem van TomTom die we met een zuignap tegen de voorruit plakten. Dit vonden we in het begin maar overbodig. Op een gegeven moment ging het CBR de navigatie toestaan en zelfs verplichten. Als je nu een nieuwe auto koopt, zit die navigatie gewoon ingebouwd. Deze ontwikkeling geldt ook voor rijstrookassistentie en dodehoekverklikkers. Deze hulpmiddelen worden steeds meer standaard. Ja, de eerste auto die leerlingen kopen zal wellicht een oudje zijn, maar ze zullen vast ook af en toe in de nieuwere auto van pa en ma rijden.”
Overigens maakt Wilbert van Beersum zich niet alleen hard voor het opleiden met ADAS; hij vindt het ook belangrijk dat er één rijbewijs komt voor zowel schakelauto’s, hybrides en elektrische (en dus automaat) auto’s. “Ik zou het liefste morgen nog elektrisch willen rijden met ons wagenpark, maar dat gaat nu nog niet.” Hoewel een buitenstaander het niet merkt, is het CBR hier op de achtergrond wel degelijk mee bezig, verzekert Van Beersum. “Gelukkig staat het CBR hier ook voor open.”
Ook automobilisten worden positiever over het rijden met een automaat. “Vroeger wilde men niet met een automaat op examen vanwege het suffe imago. Tegenwoordig hebben veel mensen in Amerika weleens met een automaat rondgereden. Zij komen erachter dat het gewoon perfect rijdt. Bovendien is rijden met een automaat veiliger: je hebt beide handen constant aan het stuur en je hoeft geen aandacht te verdelen over het sturen en het schakelen.”
ADAS in praktijkexamen
Het CBR heeft in 2016 ADAS toegestaan toegestaan in het examen, mits het niet de rijtaak overneemt. “Dat is een heldere uitspraak, alleen heb ik een lijst met 144 verschillende systemen. Het zou mooi zijn als het CBR duidelijk maakt welke systemen nu wel en niet zijn toegestaan. Dit heeft echter tijd nodig. Ook het CBR moet hier nog ervaring mee opdoen. Zij zitten met een lastig vraagstuk: in hoeverre kun je nog goed beoordelen hoe iemand rijdt als hij ADAS gebruikt?”
Vorig jaar deed RijschoolPro onderzoek naar het gebruik van ADAS in de rijopleiding. Daaruit bleek dat maar liefst 78 procent van de rijinstructeurs vindt dat de hulpsystemen onderdeel moeten zijn van de rijles. Toch zien zij ADAS niet graag terugkomen als standaard onderdeel bij het praktijkexamen. 61 procent is tegen het verplicht stellen in het praktijkexamen.
Wilbert van Beersum gaat op 18 september graag de discussie aan met de deelnemers tijdens het Nationaal Rijschool Congres. “Ik hoop door te prikkelen mensen wakker te schudden. Mensen hoeven het ook niet met me eens te zijn: ik sta open voor kritische vragen en opmerkingen.”
Lees ook:
