Door wegen buiten de bebouwde kom veiliger in te richten kunnen veel ernstige bermongevallen worden voorkomen. Ruimere bochten, geribbelde kantmarkeringen, bomen of andere obstakels die zijn afgeschermd of verder van de weg staan: het zijn slechts enkele maatregelen die vooral de 60- en 80-km/uur-wegen veiliger kunnen maken. Ook maatregelen die afleiding, vermoeidheid of risicovol rijgedrag (zoals te hard rijden) tegengaan, kunnen bermongevallen voorkomen.

Dat blijkt uit onderzoek van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV.

Bermongevallen voorkómen

Voor haar onderzoek analyseerde de SWOV bijna negentig bermongevallen. Hieruit komt naar voren dat bij veel bermongevallen waarbij de automobilist uit de bocht is gevlogen, de bochten vaak (te) scherp zijn. Volgens de SWOV moeten deze bochten – behalve met lagere snelheid worden genomen – worden voorzien van betere bebakening zodat ze voor automobilisten beter zichtbaar worden en hen een betere geleiding bieden. Ook het aanbrengen van geprofileerde kantstrepen kan bijdragen aan het voorkomen van bermongevallen.

Naast een betere weginrichting, zijn er ook maatregelen mogelijk die zich op de automobilist zelf richten of op de auto. Hierbij valt te denken aan een intelligente snelheidsadapter (ISA) voor jonge beginnende automobilisten, elektronische stabiliteitscontrole (ESC) en voorlichting over de risico’s van afleiding tijdens het autorijden. Daarnaast zouden automobilisten zich er beter bewust van moeten zijn wanneer zij wel of niet (meer) in staat zijn om veilig te kunnen autorijden, de zgn. statusonderkenning.

Afleiding in de auto

Uit het onderzoek blijkt dat bij circa 20% van de bermongevallen afleiding, in en buiten de auto, een belangrijke rol speelt: de automobilist die bezig is een cd te wisselen, iets van de vloer opraapt, kijkt naar iets dat naast de weg gebeurt, etc.  In ongeveer 25% van de gevallen speelde ‘risicovol gedrag’ een rol. Hierbij ging het vooral om jonge, onervaren mannelijke automobilisten die te hard door een slecht aangekondigde bocht gaan of inhalen waar dat eigenlijk niet kan en vervolgens tegen een te dicht bij de weg staande boom of ander obstakel botsten.

Vermoeidheid, slaap of een black-out speelde een rol bij 15% van de bermongevallen. Dit ging vooral om redelijk ervaren bestuurders (tot 40 jaar) of juist oudere bestuurders (65+). In het eerste geval is er vaak sprake van vermoeidheid. Bij ouderen lijkt een medische oorzaak vaak een rol te spelen.

Bermongevallen

Ook gebeuren er bermongevallen doordat de automobilist schrikt en plotseling het stuur omgooit. Dit kan zijn door een overstekend dier, een tegenligger of verblinding door de zon. Dit speelde bij ongeveer 15% van de bermongevallen.

Als het onverhoopt niet mogelijk is om een bermongeval te voorkomen, dan moet in elk geval de ernst van de afloop worden beperkt, beveelt de SWOV aan. Dit kan o.a. door het verplaatsen, afschermen of verwijderen van obstakels langs de weg en het flauwer maken van taludhellingen. Het ernstigste letsel bij bermongevallen ontstaat namelijk doordat het voertuig in contact komt met een boom die dicht langs de weg staat of doordat het voertuig over de kop slaat. Dat laatste wordt mede veroorzaakt door steile taludhellingen van bijvoorbeeld sloten (de walkant van een sloot).

Ontwerprichtlijnen

De maatregelen die betrekking hebben op aanpassing van de weg(omgeving) kunnen volgens de SWOV nu al plaatsvinden door bestaande richtlijnen uit het Handboek inrichting veilige bermen (CROW) toe te passen. Op veel van de wegen waar de onderzochte bermongevallen plaatsvonden, zijn deze richtlijnen niet toegepast.

“Hoewel wegbeheerders niet wettelijk verplicht zijn deze richtlijnen te volgen, verdient het aanbeveling om wegbermen conform het bovengenoemde Handboek in te richten”, aldus de SWOV.