Handsfree bellen is net zo gevaarlijk als handheld bellen in de auto. Beide activiteiten leiden flink af van de rijtaak. Het is nog te vroeg om te concluderen dat het wel mee zou vallen met het risico van mobiel bellen in de auto. En ook als het risico lager blijkt dan aanvankelijk gedacht, zijn de verkeersveiligheidsconsequenties nog altijd aanzienlijk. Dat rapporteert de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).

Tijdens de uitval van verbindingen voor BlackBerry-smartphones is het aantal auto-ongevallen in Dubai en Abu Dhabi met 20% en 40% teruggelopen, zo meldt dagblad Trouw op 19 oktober 2011. Maar is er een oorzakelijk verband te bekennen? De SWOV onderzocht wat we al weten over het probleem van afleiding in het verkeer met betrekking tot verkeersveiligheid.

Rijtijd

Automobilisten besteden ongeveer een kwart tot 30 procent van hun rijtijd aan afleidende activiteiten, waarvan de helft voor rekening van een gesprek met een passagier komt. Activiteiten die voor de grootse visuele afleiding zorgen, zoals het sms’en, blijken het gevaarlijkst te zijn. Tot slot blijken jongere automobilisten en fietsers vaker bezig met allerlei afleidende activiteiten dan oudere verkeersdeelnemers.

Studies hebben aangetoond dat afleiding een aantal essentiële aspecten van de vaardigheid in het verkeer beïnvloedt. Zo worden er voor bestuurders van motorvoertuigen vaak afwijkingen in de positie op de weg gevonden, wat op verminderde controle over het voertuig duidt. Ook reageert men vaak trager op veranderingen in de omgeving en maakt men meer fouten.

Rijsnelheid

Aan de andere kant leidt afleiding ook tot een verminderde rijsnelheid en grotere volgafstanden. Daarnaast zien afgeleide verkeersdeelnemers allerlei visuele informatie over het hoofd doordat ze niet op de weg kijken (zoals bij het sms’en) of doordat ze met de gedachten ‘ergens anders’ zijn (zoals bij het voeren van een gesprek via de mobiele telefoon).

Wanneer dus de ogen wel op de weg gericht zijn, kan afleiding ervoor zorgen dat allerlei zaken niet worden opgemerkt. Mogelijk daardoor heeft het voeren van een gesprek via een handsfree mobiele telefoon vergelijkbare effecten op het rijgedrag als een gesprek via een handheld toestel. Het voeren van een gesprek via de mobiele telefoon kan cognitieve en auditieve afleiding veroorzaken.

Auto-ongevallen

De cijfers over hoe vaak verkeersdeelnemers bezig zijn met afleidende activiteiten zijn nogal schaars. Hoewel een oorzakelijk verband moeilijk is aan te tonen, schatten de meeste studies dat afleiding een rol kan hebben gespeeld bij het ontstaan van zo’n 5-25% van alle auto-ongevallen. De uiteenlopende cijfers hebben onder meer te maken met de gehanteerde definitie van afleiding en de gehanteerde methode om de risico’s te schatten.

Voor vrachtautoongevallen bestaat er een veel hogere schatting dan voor personenauto’s: in één Amerikaanse observatiestudie werd geschat dat in ruim 70% van de vrachtauto-ongevallen afleiding een rol speelde bij het ontstaan ervan.

Verkeersveiligheid

Zoals dat bij vele verkeersveiligheidskwesties het geval is, zijn bevindingen uit verschillende studies vaak niet eenduidig te begrijpen; dit is ook zo wat het effect van afleiding op het ongevalsrisico betreft. Vele bronnen van afleiding lijken het ongevalsrisico te verhogen, maar er is weinig overeenstemming over de exacte grootte van het effect.

Zo lopen schattingen van het ongevalsrisico ten gevolge van mobiel bellen door automobilisten bijvoorbeeld uiteen. Ongevallenstudies laten zien dat mobiel bellen het ongevalsrisico met een factor vier verhoogt. Een recente observatiestudie laat echter een veel lager ongevalsrisico zien.

Naturalistic Driving

“De gebruikte onderzoeksmethode, Naturalistic Driving, is echter betrekkelijk nieuw en op dit moment is de betekenis van de verschillende uitkomsten nog onvoldoende duidelijk”, aldus de SWOV..