Wil een verkeersveiligheidscampagne kans van slagen hebben, dan moeten de makers hun doelgroep kennen en ‘keuzes op maat’ maken. Want jongeren leren verschillend, zijn op andere manieren maatschappelijk betrokken, hebben een eigen sociale omgeving en vertonen uiteenlopend risicogedrag. “Die verschillende groepen bereiken en zorgen dat de jongeren zich echt aangesproken voelen, vergt dan ook steeds een andere aanpak.” Dat was de boodschap van gedragswetenschapper Willemijn Noordman van Stichting TeamAlert tijdens het Nationaal Verkeersveiligheidscongres 2014.

Doelgroepen moeten helemaal doorgrond worden, voordat je een projectaanpak kan ontwikkelen, zo stelt Noordman tijdens de sessie in Den Bosch. “Want de een rijdt auto, de ander heeft een scooter. En de een houdt zich niet aan de regels omdat hij ze gewoonweg niet kent, de ander overtreedt ze doelbewust. Al die punten moet je meenemen in je aanpak. Doe je dat niet, dan loop je het risico dat iedere jongere uiteindelijk denkt dat de boodschap niet voor hem bedoeld is, maar voor een ander.”

Jongeren

In de ontwikkeling van een projectplan moet met allerlei verschillende factoren rekening worden gehouden, aldus de gedragswetenschapper. Zo bepalen leeftijd, regio, opleidingsniveau, interesses, eigen ervaringen en de geldende groepsnorm waarmee de jongeren te maken hebben op welke manier de informatie het best aanslaat. “Jongeren van het mbo zijn over het algemeen bijvoorbeeld meer praktisch ingesteld en willen informatie zien en toepassen, terwijl vwo’ers meer met tekstuele uitleg kunnen. Als je weet met welke groep je te maken hebt, kun je daarop inspelen.”

Een van de voorbeelden van een op maat gemaakt project is de aanwezigheid van TeamAlert op het Deltion College in Zwolle. Door middel van verschillende activiteiten werden jongeren gedurende het tien weken durende projectprogramma met hun eigen verkeersveiligheid geconfronteerd. Het verkeerseducatieprogramma ‘Traffic Maters’ werd in opdracht van het Regionaal Orgaan voor de Verkeersveiligheid in Oost Nederland (ROVO) voor de mbo-school ontwikkeld.

Verkeersveiligheid

“Vanuit het college kwam de roep om hulp, omdat er permanent een stiltehoekje was ingericht en voortdurend kaarsjes gebrand werden voor leerlingen die in het verkeer waren overleden. De school vond het tijd om daar iets aan te veranderen”, aldus Marco Wigbers, verkeersveiligheidsadviseur van ROVO. “Tegelijkertijd moest het niet te veel extra lasten opleveren, want er draaiden ook al extra projecten over onder andere gezonde voeding en loverboys. TeamAlert heeft vervolgens specifiek op de doelgroep ingespeeld.”

Tien weken lang namen leerlingen van de opleiding ‘Transport en Logistiek’ deel aan verschillende activiteiten, zoals een verkeersveiligheidsdebat en een verkeersbattle, waarbij leerlingen een eigen campagne voor leeftijdsgenoten ontwikkelden en pitchten. “Er is daarbij onder andere rekening gehouden met een praktijkgerichte insteek en het kleine aantal uren dat veel studenten fysiek aanwezig zijn door bijvoorbeeld stages. Daar moet je rekening mee houden, anders komt de boodschap niet over”, zo stelt Wigbers.

Doelgroep

Volgens Noordman is het daarbij van belang dat het de jongeren van TeamAlert zijn die de informatie overdragen aan leerlingen. “Het is in eerste instantie niet de bedoeling dat de projecten op termijn door de school zelf gedraaid gaan worden. Wat je dan krijgt is dat docenten de taken overnemen en leerlingen dus wéér naar hun docent moeten luisteren. De kracht van het project en van TeamAlert is nou juist dat wij vóór en dóór jongeren zijn en dus op een andere manier informatie kunnen overbrengen of bewustwording kunnen creëren.”

Wigbers voegt eraan toe: “En scholen blijken welwillend. In de begroting is voor dergelijke zaken vaak al een bedrag gereserveerd. Het is een keuze wat je daarmee doet: op excursie bijvoorbeeld, of een project als ‘Traffic Maters’. De scholen en stagepartijen blijken daarnaast ook bereid er wat extra’s op toe te leggen. Dat verraste me enorm in deze tijd, maar het is mooi dat er eigen initiatieven kunnen worden genomen. Het hoeft niet allemaal meer vanuit de overheid te komen.”

Campagne

In het verlengde daarvan voerden de aanwezigen van de sessie een discussie over de effectiviteit van algemene verkeersveiligheidscampagnes. “Neem de BOB-campagnes. Met dei hoofdpersonen identificeert niemand zich”, zo werd gesteld na het bekijken van een van de campagnefilmpjes. “Als het nou een zwoele kerel was. Maar ze worden vaak wat sullig neergezet. Dat is volgens mij niet de boodschap die je uit wil dragen.”

Over de functie van herhaling lijkt de aanwezige groep wel eensgezind, ongeacht de specifieke doelgroep die bereikt moet worden. “Mijn dochter is vier jaar”, zo vertelt een van de bezoekers. “Ze kent twee logo’s: die van McDonald’s en de BOB. Pure herhaling, daar zit het hem in.”

TeamAlert

Stichting TeamAlert is de verkeersveiligheidsorganisatie voor en door jongeren die zich sinds 2000 inzet om het aantal jonge verkeersslachtoffers terug te dringen. Door jongeren te benaderen, probeert de organisatie bewustwording te creëren rondom hun eigen verantwoordelijkheid in het verkeer.

Roosmarijn Dierick